Ζητείται... τροχονόμος και για το Αιγαίο

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ

 «Ανησυχητική και επικίνδυνη» χαρακτηρίζουν την κυκλοφοριακή συμφόρηση των πλοίων στα στενά Εύβοιας-Ανδρου και Ικαρίας-Μυκόνου οι επιστήμονες του αρχιπελάγους, του Ινστιτούτου Θαλάσσιας & Περιβαλλοντικής Ερευνας Αιγαίου, που πραγματοποιούν έρευνα σε συνεργασία με την IMIS Hellas, με τη χρήση του συστήματος Mariweb για την καταγραφή της πραγματικής εικόνας της κίνησης των πλοίων στο Αιγαίο.


Με την επεξεργασία δεδομένων σε συνεχή ροή, καταγράφουν σε 24ωρη βάση τα χαρακτηριστικά κάθε πλοίου, όπως τύπος, σημαία, φορτίο, μέγεθος, προορισμός κ.ά. Στόχος της έρευνας είναι να γίνει μια πραγματική εκτίμηση τόσο της κίνησης των πλοίων στο Αιγαίο όσο και του πραγματικού ρίσκου θαλάσσιου ατυχήματος από την «ελεύθερη και χωρίς έλεγχο ναυσιπλοΐα πλοίων» όλων των τύπων, σε κάθε σημείο των ελληνικών θαλασσών.

Σύμφωνα με τα πρώτα συμπεράσματα της έρευνας κατά τον μήνα Νοέμβριο σε δύο από τα βασικότερα περάσματα του Αιγαίου, 370 πλοία διαπέρασαν το στενό Εύβοιας -Ανδρου και 316 το στενό Μυκόνου- Ικαρίας, εκ των οποίων περίπου 12% είχαν επικίνδυνο φορτίο (π.χ. χημικά ή τοξικά απόβλητα). Από το σύνολο των πλοίων, το 71% ήταν φορτηγά, ενώ 26% δεξαμενόπλοια. Αξίζει να σημειώσουμε ότι περισσότερα από τα μισά πλοία που διαπλέουν το Αιγαίο φέρουν τις λεγόμενες «σημαίες ευκαιρίας», δηλαδή είναι νηολογημένα σε χώρες όπως ο Παναμάς, η Λιβερία κ.ά., που ως γνωστόν χαρακτηρίζονται από ελαστική εφαρμογή της διεθνούς ναυτιλιακής νομοθεσίας και μεταξύ άλλων επιτρέπουν στα πλοία να ταξιδεύουν συχνά με ανεπαρκείς υποδομές αποτροπής ρύπανσης, χαμηλόμισθα πληρώματα -συνήθως όχι κατάλληλα εκπαιδευμένα- και μετρίως συντηρημένα πλοία.

«Η σημαία ευκαιρίας προσφέρει μια "ασπίδα προστασίας" σε πλοία που έχουν προκαλέσει ρύπανση, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να ληφθούν μέτρα εναντίον τους», σημειώνει ο Θοδωρής Τσιμπίδης, διευθυντής του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος. «Για παράδειγμα στη Βαλτική, στη θάλασσα ανάμεσα σε Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γερμανία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία και Σουηδία, στη θαλάσσια περιοχή του Ατλαντικού δυτικά της Ισπανίας, στην Αδριατική, στη θαλάσσια περιοχή των Κανάριων Νήσων και αλλού, εφαρμόζονται μέτρα προστασίας (είτε εθνικά ή στο πλαίσιο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού ΙΜΟ), όπως ο καθορισμός ελεγχόμενων διαδρόμων υποχρεωτικής πορείας (separation lanes), ο 24ωρος έλεγχος της κίνησης των πλοίων (traffic control), η λειτουργία μηχανισμού έγκαιρης αντίδρασης και αντιμετώπισης μικρού ή μεγάλου ατυχήματος κ.ά.».
«Δεδομένης της υφιστάμενης κατάστασης -με τα διεθνή ύδατα να διαπερνούν τα νησιά του Αιγαίου- η συνεργασία με τον ΙΜΟ θα μπορούσε να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τον χαρακτηρισμό του Αιγαίου ως "Ιδιαιτέρως Ευαίσθητης Θαλάσσιας Περιοχής", όπου θα μπορούν να εφαρμοστούν μέτρα προστασίας και διαχείρισης όπως τα παραπάνω», προσθέτει η Αναστασία Μήλιου, συντονίστρια επιστημονικής ερευνας του Αρχιπελάγους, πρέσβειρα της Ελλάδας στην Ε.Ε. για την Αειφόρο Θαλάσσια Πολιτική. Σε περιοχές όμως εθνικών υδάτων, όπως είναι οι δίαυλοι Εύβοιας-Ανδρου, Πελοποννήσου-Κυθήρων, Ικαρίας-Σάμου κ.ά., τα μέτρα προστασίας και διαχείρισης της κίνησης των πλοίων θα μπορούσαν να καθοριστούν αμεσότερα μέσα από την εθνική νομοθεσία. Τα δεδομένα που έχουμε ήδη συλλέξει παρουσιάζουν μια κατάσταση ιδιαίτερα ανησυχητική, η οποία έχει δημιουργηθεί και συντηρείται από την ανευθυνότητα όσων τη διαχειρίστηκαν μέχρι σήμερα. Επεξεργαζόμαστε καθημερινά τα στοιχεία γύρω από την κίνηση των πλοίων στο Αιγαίο, τα οποία βρίσκονται ανά πάσα στιγμή στη διάθεση της πολιτικής ηγεσίας και των αρμόδιων αρχών. Το διαρκώς αυξανόμενο περιβαλλοντικό ρίσκο στο Αιγαίο απαιτεί άμεσες πρωτοβουλίες, ώστε να καλυφθεί σύντομα το τεράστιο κενό που υπάρχει στη διαχείριση της συγκεκριμένης κατάστασης».
Να σημειωθεί ότι το Αιγαίο εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται ως μία από τις πιο βιοποικίλες θάλασσες τόσο στην Ευρώπη, όσο και παγκοσμίως, στηρίζοντας σημαντικούς πληθυσμούς από σπάνια και προστατευόμενα είδη. Για παράδειγμα στο Αιγαίο σήμερα επιβιώνουν μερικοί από τους σημαντικότερους πληθυσμούς θαλάσσιων θηλαστικών στη Μεσόγειο, με 4 είδη δελφινιών, 2 είδη φαλαινών και τον μεγαλύτερο εναπομείναντα στον κόσμο πληθυσμό μεσογειακής φώκιας, ένα είδος που απειλείται με άμεση εξαφάνιση.