Κρυφή πετρελαιοκηλίδα βρήκαν οι Ελληνες επιστήμονες του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. στα βάθη του Κόλπου του Μεξικού

Στα 900-1.200 μέτρα βάθος, αλλά και σε ιζήματα του πυθμένα βρίσκεται «κρυμμένο» σημαντικό μέρος του πετρελαίου που διέρρευσε στον Κόλπο του Μεξικού μετά το καταστροφικό ατύχημα στην εξέδρα της BP. Οι τεράστιες ποσότητες χημικών διασκορπιστικών που χρησιμοποίησε η βρετανική εταιρεία φαίνεται πως... έκαναν τη δουλειά τους, διασπώντας τα σταγονίδια του πετρελαίου σε νανοσωματίδια με διάμετρο μικρότερη των δύο μικρόμετρων (εκατομμυριοστών του μέτρου). Αυτά τώρα βρίσκονται «εγκλωβισμένα», λόγω του ρεύματος του Κόλπου, σε μια θαλάσσια ζώνη πάχους 300 μέτρων και άγνωστης έκτασης, προσφέροντας άφθονη τροφή στα βακτήρια και απειλώντας να ανατρέψουν την ισορροπία στη βιοποικιλότητα της ευρύτερης περιοχής.

Ο δρ Θεόδωρος Κανελλόπουλος ρυθμίζει τις τελευταίες λεπτομέρειες του οργάνου LISST Deep πριν αυτό μπει στη θάλασσα

Η επιστημονική αποστολή του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.), που ταξίδεψε μέχρι την Αμερική τον περασμένο Αύγουστο για να συνδράμει στις έρευνες, επέστρεψε πρόσφατα στην Ελλάδα με πλούσιες εμπειρίες.

Η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανογραφίας και Ατμόσφαιρας (NOAA) των ΗΠΑ ζήτησε συνεργασία, επειδή το ελληνικό ερευνητικό κέντρο διαθέτει ένα από τα πέντε ειδικά επιστημονικά όργανα (LISST Deep) που υπάρχουν στον κόσμο για μέτρηση μικροσωματιδίων σε μεγάλα βάθη. «Το συγκεκριμένο όργανο μετράει πάρα πολύ μικρά σωματίδια, με διάμετρο από 2 μέχρι 250 μικρόμετρα. Υστερα από πολλές μετρήσεις καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως σταγονίδια πετρελαίου τέτοιου μεγέθους δεν υπάρχουν πια στον Κόλπο του Μεξικού», δηλώνουν οι γεωλόγοι - ωκεανογράφοι του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. δρ Θεόδωρος Κανελλόπουλος και δρ Αριστομένης Καραγεώργης.
Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως το πετρέλαιο εξαφανίστηκε. «Από τα 900 μέχρι τα 1.200 μέτρα βάθος εντοπίσαμε σε όλους τους σταθμούς δειγματοληψίας μείωση του διαλελυμένου οξυγόνου στο νερό. Η μείωση αυτή συνδέεται με την αυξημένη παρουσία βακτηρίων, τα οποία αφενός καταναλώνουν οξυγόνο, αφετέρου αποδομούν το πετρέλαιο προκειμένου να πολλαπλασιαστούν», προσθέτει ο Θ. Κανελλόπουλος. Αρα, εκεί υπάρχει πετρέλαιο σε διαλυτή μορφή. Το στρώμα αυτό του πετρελαίου μένει παγιδευμένο σε μια ζώνη πάχους 300 μέτρων, λόγω της διαφοράς αλατότητας που έχουν οι δύο θαλάσσιες μάζες στον αμερικανικό Κόλπο. Αυτό που δεν γνωρίζουν ακόμη οι επιστήμονες είναι η έκταση αυτής της «κρυφής πετρελαιοκηλίδας»...
Το σίγουρο, πάντως, είναι πως η αυξημένη παρουσία των διαφόρων βακτηρίων σε αυτήν τη θαλάσσια ζώνη απειλεί τις εύθραυστες ισορροπίες της βιοποικιλότητας. «Από τη μία είναι ενθαρρυντικό και θετικό πως η φύση έχει αναλάβει τον αυτοκαθαρισμό της», σχολιάζει ο κ. Κανελλόπουλος, προσθέτοντας πως «από την άλλη ο πολλαπλασιασμός των βακτηρίων ενδέχεται να ευνοεί την ανάπτυξη συγκεκριμένων ειδών έναντι άλλων. Για κάποια χρόνια, άγνωστο πόσα, η ισορροπία της βιοποικιλότητας πιθανότατα να ανατραπεί».


Θαλάσσια ρεύματα

Το θετικό είναι, λέει ο δρ Κανελλόπουλος, πως ο Κόλπος του Μεξικού είναι πολύ ανοικτός και τα θαλάσσια ρεύματα βοηθούν στη διασπορά του πετρελαίου. «Ενα παρόμοιο ατύχημα στη Μεσόγειο θα προκαλούσε πολύ δυσμενέστερα αποτελέσματα»...
Την ίδια στιγμή, πετρέλαιο έχει εντοπιστεί και στον πυθμένα της θάλασσας. «Κοντά στην εξέδρα που συνέβη το ατύχημα ανακάλυψαν ιζήματα πάχους 5 εκατοστών γεμάτα με πετρέλαιο», σημειώνει ο επιστήμονας του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., διευκρινίζοντας πως ακόμη δεν γνωρίζουμε την εξάπλωση αυτών των ιζημάτων. «Το μέγεθος των πέντε εκατοστών είναι σημαντικό. Συγκεκριμένα συστατικά του πετρελαίου ενδέχεται να περάσουν στην τροφική αλυσίδα μέσω των βενθικών οργανισμών και να καταλήξουν κάποια στιγμή στον άνθρωπο».


Θεόδωρος Κανελλόπουλος
«Δεν υπολειπόμαστε ως χώρα στη θαλάσσια έρευνα»

Είκοσι μέρες παρέμεινε ο δρ Θεόδωρος Κανελλόπουλος εν πλω με τους Αμερικανούς συναδέλφους του στον Κόλπο του Μεξικού. «Είμαι πολύ τυχερός. Μια φορά στη ζωή σου παίρνεις μέρος σε τέτοιες αποστολές», λέει και συνεχίζει «ορατή πετρελαιοκηλίδα στην επιφάνεια της θάλασσας δεν υπάρχει πια. Η εικόνα έχει αλλάξει τελείως σε σύγκριση με τις πρώτες ημέρες του ατυχήματος. Αυτό που βλέπει κανείς τώρα είναι μια καθαρή θάλασσα, με δελφίνια, φάλαινες κ.λπ. Το επιφανειακό στρώμα πετρελαίου το έχουν συλλέξει. Ηταν περίπου τα 3/4 της ποσότητας που βγήκε από την πετρελαιοπηγή. Το υπόλοιπο 25% όμως παραμένει στη θάλασσα και τον πυθμένα της».
Οι σταθμοί δειγματοληψίας βρίσκονταν μερικά μίλια νοτιοδυτικά της εξέδρας εξόρυξης, επειδή προς τα εκεί κινείται το ρεύμα του κόλπου. «Τα δεδομένα από τις μετρήσεις του οργάνου μας θα τα χειριστεί η αμερικανική κυβέρνηση όπως αυτή νομίζει καλύτερα. Το πιο πιθανό είναι πως τα αποτελέσματα των μετρήσεων θα χρησιμοποιηθούν σαν αποδεικτικά στοιχεία στις δίκες που θα ακολουθήσουν. Εμείς, ως Ελλάδα, δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε επιστημονικά τα δεδομένα αυτά. Παρόλα αυτά, πάνω στο πλοίο δεν υπήρχε μυστικοπάθεια. Μου επέτρεψαν να τραβήξω φωτογραφίες και ήταν πολύ ανοιχτοί απέναντί μου», σχολιάζει ο δρ Κανελλόπουλος.
Ο ίδιος προσθέτει πως «το μεγαλύτερο κέρδος από τη συμμετοχή μας σε ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα παγκόσμιας εμβέλειας ήταν η απόδειξη πως δεν υπολειπόμαστε στη θαλάσσια έρευνα και μπορούμε να κοιτάμε τους ξένους συναδέλφους στα μάτια»... Το όργανο LISST Deep θα παραμείνει στις ΗΠΑ για αρκετούς μήνες ακόμα, ενώ ο χειρισμός του γίνεται πλέον από Αμερικανούς που εκπαίδευσε ο επιστήμονας του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.


Γιάννης Φώσκολος
Πηγή:http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11900&subid=2&pubid=36656948#